معماری/سنگ/طراحی ساختمان

سنگ يکی از ابتدايی ترين مصالح ساختمانی است که انسان برای ساختن ابزار و پناهگاهها و رفع نياز خود استفاده کرده است . دوره های کهن سنگی و پارينه سنگی نشان دهنده دوره هايی است که در آن کاربرد سنگ بر فلز و ديگر مصالح مقدم می باشد . آثار خانه های از سنگ چيده شده در شمال ايران متعلق به 7000 سال پيش موجود است . در ساختمانهای سنگی از سنگ لاشه همراه با ملاتهای گچ و آهک استفاده شده است چنانچه بايد اذعان کرد که اگرچه سنگ به علت سنگينی و مشکلات حمل و نقل و استخراج تا حدی جای خود را به مصالحی نظير آجر داده است اما همچنان اهميت خود را در .ساختمانهای سنگين و سخت نظير پلها ، تونلها بهمن گيرها، ديوارهای حائل و سنگ چين ها و کرسی چين ها و غير حفظ کرده است خواص عمومی و کاربری سنگها سنگها را به طور کلی از نظر منشاء تشکيل به سنگهای آذرين ، رسوبی و دگرگون دسته بندی می کنند . در بررسی خواص عمومی سنگها مواردی مانند مقاومت در برابر کشش ، تحمل فشار ، نفوذپذيری ، انتشار امواج ، پايداری و در نظر گرفتن امتداد لايه بندی و سطوح ضعيف در عمليات که بايد در اين مورد گفت که سنگها نوعا دارای سطوحی هستند که در آنها نيروی چسبندگی و اتصال دانه ها نسبت به لايه های ديگر کمتر و يا حداقل است . و اين موارد می تواند از اهميت زيادی در بررسی سنگها برخوردار باشد . در مجموع بايد مقاومت سنگ ساختمانی بدون شيار ، رگه ، ترک ، خلل و فرج پوسيدگی و لايه سست باشد و حتی المقدور رنگی يکنواخت داشته باشد بطور کلی سنگ طبيعی را که دارای مقاومت کافی در شرايط جوی و رنگ جالبی باشد می توان در عمليات ساختمانی و به صورت .سنگ لاشه ، سنگ قواره ، سنگ باربر ، سنگ پلاک ، سنگ درپوش ، سنگ ستون و حتی به صورت ظروف و وسايل سنگی استفاده نمود طرز تهيه سنگها و انواع آن قطعات بزرگ سنگی که از معدن به دست می آورند به نام « سنگ قله » معروف است سنگ قله نبايد در زير تيغه برش خرد شود و حتی المقدور بزرگ و قابل حمل باشد سنگ قله را بوسيله ديلم ، دست انفجار و يا برش از معدن جدا می کنند و بسته به نوع جنس و کاربرد آن در کارگاه بوسيله عمليات مکانيکی آماده کار می سازند . سنگهای با کاربرد خشن و باربر را بوسيله تيشه و چکش آماده می نمايند و سنگهای تزئينی را ابتدا برش داده و در حين برش شستشو می دهند تا سنگ را شسته و خاک آن را بگيرند . آنگاه بسته به اهميت و مرغوبيت ، آن را ساب و جلا می دهند . سنگهايی که در ساختمان .بکارميروند به نامهای سنگ لاشه ، سنگ قواره ، سنگ بادبر و سنگ پلاک مرسوم می باشند که به شرح آنها می پردازيم
يک ـ سنگ لاشه : سنگی است که شکل خاصی نداشته و به همان صورتی که از معدن آورده می شود بکارمی .رود و کاربرد ان در زيرسازی ها ، پر کردن فاصله بين سنگها و کف سازی خشن محدود می شود
دو ـ سنگ قواره : سنگی است که از سنگ لاشه بدست می آيد و در کارگاه ساختمانی با کمی تيشه کاری ابعاد منظمی يافته و دارای گوشه های معين می گردد از سنگ قواره برای ديوارهای باربر ، جدول .سازی و کف .سازی هايی که نياز به کمی نما سازی دارن استفاده می شود
سه ـ سنگ بادبر ( مالون ) : سنگی است که با تيشه کاری کاملا شکل منظمی يافته و بويژه يک طرف آن شکل صاف به خود ميگيرد .سنگ بادبر را در تونل سازی ، پل سازی ، جدول سازی ، ديوار های باربر و غير باربر ، سنگفرش و پله استفاده می کنند و يکی از عمده ترين کاربردهای مهندسی سنگ لاشه و مالون بويژه در نقاط کوهستانی اجرای قوسهای سنگی است که در پلها ، درگاهها و طاق .زيرين دالانهای سنگی مورد مصرف قرار ميگيرد
چهار ـ سنگ پلاک ( تزئيناتی ) : برای نما سازی در سطوح از سنگ پلاک استفاده می شود برای تهيه سنگ پلاک سنگ قله را در کارگاه سنگبری به ضخامتهای مورد نظر برش داده و سپس آن را تا حد جلا و آينه شدن ساب می دهند . سنگ تزئيناتی ارزان را از تراورتن و سنگهای گران قيمت را از گرانيت و مرمر انتخاب می کنند . سنگ پلاک را برای تزئينات داخل و خارج ساختمان و در کف ، ديوارپله ، کف پنجره ، کنار و زير ديوار گچی و .وسايل تزئيناتی نظير گلدان ، شمعدان ، جدول و جوی و غيره استفاده می کنند انواع سنگهای ساختمانی ايرانی ،عمده ترين سنگهايی که در عمليات ساختمانی در ايران بکار می روند عبارتند از :
گرانيت ، سنگ سبز توف کوارتزيت ، سنگ آهک تراورتن ، مرمر ، سرپانتين ، ماسه سنگ ، شيست که به توضيح :مختصری در مورد آنها می پردازيم
گرانيت : از انواع سنگهای آذرين بوده و بسيار سخت و محکم ، بادوام ، زبر و بسيار جلا پذير است . ساب زدن و ،جلاپذيری از ساب معمولی و نمای سنگی تا مرحله اينه ای امکان پذير است . گرانيت خرد شده را برای تهيه بتن زير سازی جاده و راه آهن و سنگ ساختمانی آن را برای بناهای يادبود ، زيربنای تاسيسات ، تزئينات داخل و خارج ساختمان و کف سازی به کار می برند . از انواع گرانيت .ساختمانی می توان گابرو ، دياباز ، که اصطلاحا به ان گرانيت سياه هم می گويند نام برد
کوارتزيت : اين نوع سنگ که اغلب با سنگ گرانيت نيز اشتباه می شود دارای وي?گيهای متفاوت است و از گرانيت سخت تر است اين سنگ با ظاهر زبر و بلوری خود قابل شناسايی است . کوارتزيت را .بخاطر ظاهر ،زبر آن بيشتر در ساختمانهای ارزان قيمت و روستايی به کار می برند . رنگ آن بيشتر قهوه ای سوخته ، سرخ .خاکستری و قهوه ای است ماسه سنگ : اين سنگها از نوع رسوبی هستند که از چسبيدن دانه های سيليس به يکديگر به وجود آمده اند . مواد اين سنگ ممکن است ، سيليس ، اکسيد آهن و يا خاک رس باشد . سختی و دوام قطعات اين سنگ بستگی به نوع چسب آن دارد . رنگ اين سنگها معمولا خاکستری ، قهوه ای ، سرخ و ارغوانی است . ماسه سنگ کاملا سيمانی شده را ممکن است کاملا خرد نموده و در زير سازی راه آهن و جاده .ها به کار برند . همچنين ماسه سنگ کوارتزی را به عنوان ماسه ريخته گری و ماده اوليه شيشه استفاده می کنند
سنگ توف : از انواع سنگهای خاکستر آتشفشان بوده که به علت چسبندگی کم ذرات آن در اثر هوازدگی پوسته پوسته .می شود و به صورت دانه های ريز از آن جدا می شود . اين سنگ را به علت سبزی چشم نوازی که دارد در کار ديوار سازی پارک سازی و ديوارهای حايل استفاده می کنند
سنگ آهک : از انواع سنگهای رسوبی است و در سطح وسيعی از نظر اندازه ، قواره و شکل و رنگ وجود دارد . سنگ آهک را برای تزئينات داخل و خارج ساختمان ، ديوار ، تزئينات کف ، نماسازی .مجسمه سازی و ستون سازی به کار می برند .
تراورتن : اين سنگ حاصل رسوبات جريانات آب گرم زيرزمينی می باشد . تراورتن به رنگهای سفيد ، کرم و خاکستری وجود دارد ، اين سنگ را برای نماسازی داخل و خارج ساختمان به کار می برند
مرمر : از انواع سنگ های دگرگون است که در رنگهای سفيد ، خاکستری ، سياه ، سبز ، قرمز ، زرد و ارغوانی می باشد. سنگ مرمر را برای تزئينات و نما سازی داخل ساختمان شامل ، کف ، ديوار و .کارهای هنری بکار می برند
شيست : سنگهای لايه لايه سياه رنگ می باشند که از انواع سنگهای دگرگون هستند و به مصرف فرش کردن کف ، پياده روها ، خيابانها ، باغها و پارکها می رسند . نکته ای که در پايان اين مطلب قابل .ذکر است اين می باشد که با توجه به معادن سنگهای ساختمانی در ايران و استخراج انواع آن در ايران دارای مقام سوم و چهارم جهان می باشد

سنگ يکی از ابتدايی ترين مصالح ساختمانی است که انسان برای ساختن ابزار و پناهگاهها و رفع نياز خود استفاده کرده است . دوره های کهن سنگی و پارينه سنگی نشان دهنده دوره هايی است که در آن کاربرد سنگ بر فلز و ديگر مصالح مقدم می باشد . آثار خانه های از سنگ چيده شده در شمال ايران متعلق به 7000 سال پيش موجود است . در ساختمانهای سنگی از سنگ لاشه همراه با ملاتهای گچ و آهک استفاده شده است چنانچه بايد اذعان کرد که اگرچه سنگ به علت سنگينی و مشکلات حمل و نقل و استخراج تا حدی جای خود را به مصالحی نظير آجر داده است اما همچنان اهميت خود را در .ساختمانهای سنگين و سخت نظير پلها ، تونلها بهمن گيرها، ديوارهای حائل و سنگ چين ها و کرسی چين ها و غير حفظ کرده است خواص عمومی و کاربری سنگها سنگها را به طور کلی از نظر منشاء تشکيل به سنگهای آذرين ، رسوبی و دگرگون دسته بندی می کنند . در بررسی خواص عمومی سنگها مواردی مانند مقاومت در برابر کشش ، تحمل فشار ، نفوذپذيری ، انتشار امواج ، پايداری و در نظر گرفتن امتداد لايه بندی و سطوح ضعيف در عمليات که بايد در اين مورد گفت که سنگها نوعا دارای سطوحی هستند که در آنها نيروی چسبندگی و اتصال دانه ها نسبت به لايه های ديگر کمتر و يا حداقل است . و اين موارد می تواند از اهميت زيادی در بررسی سنگها برخوردار باشد . در مجموع بايد مقاومت سنگ ساختمانی بدون شيار ، رگه ، ترک ، خلل و فرج پوسيدگی و لايه سست باشد و حتی المقدور رنگی يکنواخت داشته باشد بطور کلی سنگ طبيعی را که دارای مقاومت کافی در شرايط جوی و رنگ جالبی باشد می توان در عمليات ساختمانی و به صورت .سنگ لاشه ، سنگ قواره ، سنگ باربر ، سنگ پلاک ، سنگ درپوش ، سنگ ستون و حتی به صورت ظروف و وسايل سنگی استفاده نمود طرز تهيه سنگها و انواع آن قطعات بزرگ سنگی که از معدن به دست می آورند به نام « سنگ قله » معروف است سنگ قله نبايد در زير تيغه برش خرد شود و حتی المقدور بزرگ و قابل حمل باشد سنگ قله را بوسيله ديلم ، دست انفجار و يا برش از معدن جدا می کنند و بسته به نوع جنس و کاربرد آن در کارگاه بوسيله عمليات مکانيکی آماده کار می سازند . سنگهای با کاربرد خشن و باربر را بوسيله تيشه و چکش آماده می نمايند و سنگهای تزئينی را ابتدا برش داده و در حين برش شستشو می دهند تا سنگ را شسته و خاک آن را بگيرند . آنگاه بسته به اهميت و مرغوبيت ، آن را ساب و جلا می دهند . سنگهايی که در ساختمان .بکارميروند به نامهای سنگ لاشه ، سنگ قواره ، سنگ بادبر و سنگ پلاک مرسوم می باشند که به شرح آنها می پردازيم
يک ـ سنگ لاشه : سنگی است که شکل خاصی نداشته و به همان صورتی که از معدن آورده می شود بکارمی .رود و کاربرد ان در زيرسازی ها ، پر کردن فاصله بين سنگها و کف سازی خشن محدود می شود
دو ـ سنگ قواره : سنگی است که از سنگ لاشه بدست می آيد و در کارگاه ساختمانی با کمی تيشه کاری ابعاد منظمی يافته و دارای گوشه های معين می گردد از سنگ قواره برای ديوارهای باربر ، جدول .سازی و کف .سازی هايی که نياز به کمی نما سازی دارن استفاده می شود
سه ـ سنگ بادبر ( مالون ) : سنگی است که با تيشه کاری کاملا شکل منظمی يافته و بويژه يک طرف آن شکل صاف به خود ميگيرد .سنگ بادبر را در تونل سازی ، پل سازی ، جدول سازی ، ديوار های باربر و غير باربر ، سنگفرش و پله استفاده می کنند و يکی از عمده ترين کاربردهای مهندسی سنگ لاشه و مالون بويژه در نقاط کوهستانی اجرای قوسهای سنگی است که در پلها ، درگاهها و طاق .زيرين دالانهای سنگی مورد مصرف قرار ميگيرد
چهار ـ سنگ پلاک ( تزئيناتی ) : برای نما سازی در سطوح از سنگ پلاک استفاده می شود برای تهيه سنگ پلاک سنگ قله را در کارگاه سنگبری به ضخامتهای مورد نظر برش داده و سپس آن را تا حد جلا و آينه شدن ساب می دهند . سنگ تزئيناتی ارزان را از تراورتن و سنگهای گران قيمت را از گرانيت و مرمر انتخاب می کنند . سنگ پلاک را برای تزئينات داخل و خارج ساختمان و در کف ، ديوارپله ، کف پنجره ، کنار و زير ديوار گچی و .وسايل تزئيناتی نظير گلدان ، شمعدان ، جدول و جوی و غيره استفاده می کنند انواع سنگهای ساختمانی ايرانی ،عمده ترين سنگهايی که در عمليات ساختمانی در ايران بکار می روند عبارتند از :
گرانيت ، سنگ سبز توف کوارتزيت ، سنگ آهک تراورتن ، مرمر ، سرپانتين ، ماسه سنگ ، شيست که به توضيح :مختصری در مورد آنها می پردازيم
گرانيت : از انواع سنگهای آذرين بوده و بسيار سخت و محکم ، بادوام ، زبر و بسيار جلا پذير است . ساب زدن و ،جلاپذيری از ساب معمولی و نمای سنگی تا مرحله اينه ای امکان پذير است . گرانيت خرد شده را برای تهيه بتن زير سازی جاده و راه آهن و سنگ ساختمانی آن را برای بناهای يادبود ، زيربنای تاسيسات ، تزئينات داخل و خارج ساختمان و کف سازی به کار می برند . از انواع گرانيت .ساختمانی می توان گابرو ، دياباز ، که اصطلاحا به ان گرانيت سياه هم می گويند نام برد
کوارتزيت : اين نوع سنگ که اغلب با سنگ گرانيت نيز اشتباه می شود دارای وي?گيهای متفاوت است و از گرانيت سخت تر است اين سنگ با ظاهر زبر و بلوری خود قابل شناسايی است . کوارتزيت را .بخاطر ظاهر ،زبر آن بيشتر در ساختمانهای ارزان قيمت و روستايی به کار می برند . رنگ آن بيشتر قهوه ای سوخته ، سرخ .خاکستری و قهوه ای است ماسه سنگ : اين سنگها از نوع رسوبی هستند که از چسبيدن دانه های سيليس به يکديگر به وجود آمده اند . مواد اين سنگ ممکن است ، سيليس ، اکسيد آهن و يا خاک رس باشد . سختی و دوام قطعات اين سنگ بستگی به نوع چسب آن دارد . رنگ اين سنگها معمولا خاکستری ، قهوه ای ، سرخ و ارغوانی است . ماسه سنگ کاملا سيمانی شده را ممکن است کاملا خرد نموده و در زير سازی راه آهن و جاده .ها به کار برند . همچنين ماسه سنگ کوارتزی را به عنوان ماسه ريخته گری و ماده اوليه شيشه استفاده می کنند
سنگ توف : از انواع سنگهای خاکستر آتشفشان بوده که به علت چسبندگی کم ذرات آن در اثر هوازدگی پوسته پوسته .می شود و به صورت دانه های ريز از آن جدا می شود . اين سنگ را به علت سبزی چشم نوازی که دارد در کار ديوار سازی پارک سازی و ديوارهای حايل استفاده می کنند
سنگ آهک : از انواع سنگهای رسوبی است و در سطح وسيعی از نظر اندازه ، قواره و شکل و رنگ وجود دارد . سنگ آهک را برای تزئينات داخل و خارج ساختمان ، ديوار ، تزئينات کف ، نماسازی .مجسمه سازی و ستون سازی به کار می برند .
تراورتن : اين سنگ حاصل رسوبات جريانات آب گرم زيرزمينی می باشد . تراورتن به رنگهای سفيد ، کرم و خاکستری وجود دارد ، اين سنگ را برای نماسازی داخل و خارج ساختمان به کار می برند
مرمر : از انواع سنگ های دگرگون است که در رنگهای سفيد ، خاکستری ، سياه ، سبز ، قرمز ، زرد و ارغوانی می باشد. سنگ مرمر را برای تزئينات و نما سازی داخل ساختمان شامل ، کف ، ديوار و .کارهای هنری بکار می برند
شيست : سنگهای لايه لايه سياه رنگ می باشند که از انواع سنگهای دگرگون هستند و به مصرف فرش کردن کف ، پياده روها ، خيابانها ، باغها و پارکها می رسند . نکته ای که در پايان اين مطلب قابل .ذکر است اين می باشد که با توجه به معادن سنگهای ساختمانی در ايران و استخراج انواع آن در ايران دارای مقام سوم و چهارم جهان می باشد